Bi mat Vua Dau Mo John D. Rockefeller

        John Davison Rockefeller (8/7/1839-23/5/1937) bắt đầu sự nghiệp từ một người không giàu có nhưng bằng sự quyết tâm ông đã chở thành một trong những người giàu có nhất thế giới. Rockefeller sinh ra trong một gia đình có thu nhập thấp gồm 6 người con vào năm 1937. Ông trưởng thành trong một gia đình nề nếp, nguyên tắc và kỷ luật; với đức tính cần cù - tiết kiệm luôn được đề cao và nhắc nhở. Rockefeller là người đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp dầu mở sơ khai, người sáng lập ra công ty Standard Oil và được mệnh danh là "Vua Dầu Mỏ". Tên tuổi của Rockefeller gắn liền với việc xuất phát từ bàn tay trắng, tượng trưng cho quyền lực, giàu sang và cũng là biểu tượng cho sự thành công của "Giấc Mơ Mỹ". Ông là một nhà công nhiệp cùng thời với Vua Thép Andrew Carnegie, vừa được mọi người nể phục bởi tài làm giàu nhanh chóng, nhưng cũng vừa bị mọi người khiếp sợ bởi những tham vọng khôn cùng.

          Cha của Rockefeller, ông William Avery Rockefeller lúc đầu là một thợ đốn gỗ, sau chuyển sang nghề bán thuốc dạo. Ông hay phải xa nhà hàng tháng trời để buôn bán và chỉ về nhà ít ngày rồi lại đi tiếp. Nên mọi người trong gia đình đều do người mẹ quán xuyến hết, Eliza mẹ ông là một tín đồ Baptist mộ đạo và rất kỷ luật. Ông được mẹ dạy dỗ thành một đứa trẻ cần kiệm và có lòng từ tâm. Rockefeller kể ràng, ông học những bài học võ lòng về kinh doanh và thương trường từ bố ngay khi vừa biết nói và biết đi, và học cách sống cần kiệm từ người mẹ giỏi vun vén, là người sẵn sàng dùng chổi để bắt con cái phải biết làm việc chăm chỉ và sống biết chia sẽ với mọi người.

          Khi còn trẻ, Rockefeller kể rằng ông có hai tham vọng là: kiếm được 100.000 USD và sống đến 100 tuổi. Năm 1937, Rockefeller qua đời, giá trị tài sản của ông đạt 1,4 tỷ Đô La trong khi GDP nước Mỹ lúc bấy giờ là 92 tỷ Đô La. (tài sản của Bill Gates ngày 27.06.2014 là 83.3 tỷ Đô La)

          Chính từ văn hóa giáo dục của gia đình đã ảnh hưởng rất nhiếu đến cuộc đời và sự nghiệp của Rockefeller. Đức tính cần kiệm thể hiện rõ trong tính cách và cuộc việc của ông và sự chia sẽ từ nhỏ là các khoản đóng góp từ thiện hào phòng vào những năm sau khi ông đã trở thành người giàu có nhất thế giới.

Sự nghiệp

          Rockefeller kể rằng: năm tôi 7 hay 8 tuổi gì đó; Tôi bắt đầu những "vụ làm ăn" đầu tiên với sự giúp đỡ của mẹ. Tôi nuôi vài con gà tây, chăm sóc chúng rồi bán". Năm 12 tuổi, Rockefeller đã tiết kiệm được 50 USD nhờ đào khoai tây giúp những người làng giềng hay bán kẹo. Sau đó Rockefeller cho một người nông dân gần nhà vay số tiền này với lãi suất 7% và trả trong 1 năm. Năm sau, khi người nông dân đó trả lại cho ông số tiền kèm theo lãi, Rockefeller đã rất vui sướng. Ông đã nói " Ấn tượng sâu sắc đầu tiên của tôi là, hãy để đồng tiền là nô lệ của mình chứ không biến mình thành nô lệ của đồng tiền".

          Rockefeller được bố mình hướng dẫn lập những quyển số ghi chép cẩn thận lại những đồng tiền kiếm được cũng như từng xu cậu tiêu xài đi (ông đã ghi chép tiền tán tính người vợ của mình và thậm chí là tiền mua nhẫn đính hôn giành cho đám cưới). Rockefeller đã tỷ mỷ ghi lại mọi khoản chi tiêu, trong đó có nhiều phần được ghi chú là "làm từ thiện" - Ledger A, một trong quyển sổ được giữ lại. Sau này John con của ông nhở lại " Bố tôi không bao giờ muốn thanh toán một hóa đơn khi chưa biết mọi khoản trên hóa đơn có chính xác hay không. Đối với một số người, bận tâm đến những thứ nhỏ nhặt dường như là bủn xỉn keo kiệt, nhưng đối với cha tôi, đó là thể hiện của một quy tắc sống".

          Ngày 26/9/1855, lúc 16 tuổi Rockefeller phải bỏ học để tập làm nghề kế toán cho công ty Hewitt&Tuttle. Khi làm việc, ông được những người quản lý và ông chủ đánh giá cao về tính thẳng thắn, cẩn thận và chắc chắn của mình. Sau khi đòi mức lương 800 USD nhưng bị từ chối, Rockefeller quyết định nghỉ việc vì cảm thấy không còn được trả lương xứng đáng với năng lực của mình nữa.

          Năm 1859, khi mới 19 tuổi và với vẻn vẹn 1.000 USD tiết kiệm được cùng với 1.000 USD vay của cha với lãi xuất 10%/năm. ông đã cùng với Clark - người bạn hàng xóm - lập nên Công ty Clark & Rockefeller chuyên buôn bán ngũ cốc, rau quả, thực phẩm và thức ăn gia súc. Mỗi người góp vốn 2.000 USD. Với tài năng quản lý tài chính cộng với bản năng chăm chỉ, cần mẫn và biết tiết kiệm, Công ty Clark & Rockefeller đã nhanh chóng thu được một khoản lợi nhuận không hề nhỏ. Ngay trong năm đầu tiên, công ty của ông đã đạt 4.400 USD lợi nhuận và năm thứ hai đạt 17.000 USD lợi nhuận.

          Năm 1863, khi mới nhận được một vài hợp đồng là nhà thầu phụ liên quan đến lĩnh vực dầu mỏ, Rockefeller đã nhanh nhạy phát hiện và khẳng định đây sẽ là một miếng đất màu mỡ để có thể nhanh chóng kiếm tiền. Để cho việc kinh doanh được hoàn toàn theo ý mình, trước hết ông mua lại công ty ban đầu do ông thành lập chung với Clark và sau này là một số người bạn nữa với giá 72.500 USD. Khi đã trở thành người chủ duy nhất, ông bắt đầu lao vào cuộc giành giật những hợp đồng dầu mỏ dù là nhỏ nhất.

          Năm 1867, Rockefeller đã mua thêm một nhà máy lọc dầu ở Cleveland thuộc bang Ohio. Đây được coi là thương vụ đầu tiên trong hàng loạt vụ sáp nhập mà Rockefeller với tham vọng bá chủ ngành công nghiệp dầu mỏ Hoa Kỳ để tạo ra công ty Standard Oil vào năm 1870 cùng với anh trai William và các công sự Samuel Andrews, Herry Flagler, Stephen Harkness, O.B.Jennings, lúc ông mới 31 tuổi. Lúc bấy giờ Standard Oil chiểm khoảng 10% ngành công nghiệp dầu mỏ Mỹ.

          Nhận thấy giá cả đầu vào thấp và thị trường đang thừa cung nên các công ty dầu mỏ nhỏ đã hạ giá dưới mức giá thành nhằm bán sản phẩm gây thiệt hại nặng cho những công ty lớn như Standard Oil. Rockefeller đã đưa ra giải pháp hợp thành một công ty lớn, kiểm soát việc lọc dầu, đưa dầu vào các kho chứa cũng như sản xuất những phụ phẩm từ quá trình lọc dầu. Nhờ tính tiết kiệm được dạy dỗ từ nhỏ mà Rockefeller đã sáng tạo ra phương pháp  kinh doanh " khép kín toàn bộ" bằng cách khống chế tất cả các công đoạn và các bộ phận có liên quan đến kinh doanh, tuyệt đối tự cung tự cấp nếu điều kiện cho phép để giảm bớt chi phí và giá thành sản phẩm nhằm tạo lợi thế cạnh tranh về giá bán. Rockefeller quy định giá cả phải tính tới 3 con số sau dấu phẩy và các báo cáo lãi ròng được yêu cầu cung cấp mỗi buổi sáng cho ông.

          Năm 1873 gần như các công ty dầu mỏ tại Clevelanh đều bị Standard Oil mua lại, lúc bấy giờ Standard Oil đã kiểm soát 25% ngành công nghiệp dầu lửa của Mỹ. Việc ầm thầm kín đáo tiền hành của lại các công ty dầu mỏ ở các bang cho đến năm 1879, Standard Oil Trust đã kiểm soát 90% ngành lọc dầu Mỹ, khi đó ông 43 tuổi.

          Năm 1883 lúc Rockefeller 43 tuổi, ông hợp nhất các công ty lại thành Tập đoàn Standard Oil Trust với mức vốn điều lệ 70 triệu Đô La. Ông chính thức trở thành người giàu có nhất nước Mỹ. Sau 8 năm phát triển mạnh mẽ, Standard Oil Trust sở hữu 20.000 giếng dầu, 4000 dặm đường ống, 5000 xe bồn và hơn 100.000 nhân công. Rockefeller đặc biệt đề cao người tài giỏi. Ông trả lương cao để thu hút nhân tài và thưởng cổ phần trong công ty cho họ.

          Thời đỉnh cao Rockefeller trực tiếp điều hành hoạt động của 33 công ty dầu và gián tiếp  chỉ đạo kinh doanh hàng trăm công ty lớn nhỏ khác. Người ta bắt đầu thấy mối đe dọa và gọi Standard Oil Trust là con bạch tuộc khổng lồ vươn vòi thâu tóm và thao túng hệ thống nền kinh tế nước Mỹ.

          Năm 1902, nhà báo điều tra Ida M.Tarbell là con của một trong những người được xem là nạn nhân của Standard Oil Trust khi bị  tập đoàn này đánh bật ra khỏi hãng dầu South Inprovement CO đã loạt bài trên tạp chí McClure với Chiến dịch chống độc quyền. Rockefeller bị buộc tội chèn ép đối thủ bằng mọi thủ đoạn, từ thuê gián điệp và hối lộ để rình mò các công ty cạnh tranh, đến việc đàm phán bí mật như kiểu phần xếp sặc mùi mafia. Và ông bị kết tội làm giàu từ xương máu của kẻ khác.

          Năm 1911, Rockefeller rời khỏi công ty và sau 6 tháng tập đoàn Standard Oil Trust bị buộc tách ra nhiều công ty nhỏ hơn, sau nhiều lần đổi tiền và sáp nhập thì còn tồn tại đến ngày nay như: Conoco, Amoco thuộc BP, Chevron, ExxonMobil...

          Ngày 23-05-1937, 2 tháng trước sinh nhật lần thứ 98,  Rockefeller qua đời tại nhà riêng ở Ormond Beach bang Florida. Đến nay, dòng họ Rockefeller vẫn tiếp tục ngự trị trong lịch sử nước Mỹ. David Rockefeller (cháu ruột) từng là tổng giám đốc Ngân hàng Chase Manhattan (giờ JP Morgan Chase), Nelson A Rockefeller từng là thống đốc New York và là phó tổng thống Mỹ thứ 41, Winthrop Rockefeller từng là thống đốc Arkansas, John D Jay Rockefeller là thượng nghị sĩ đảng Dân chủ.

          Bài báo trên tờ New York Times (24/05/1937) tưởng niệm về cái chết của John Davison Rockefeller có viết “Câu chuyện về Rockefeller, về một người khởi nghiệp từ con số 0, tích lũy được rất nhiều và cho đi cũng rất nhiều, thật sự là trường hợp điển hình nổi bật của tính lãng mạng trong làng doanh nghiệp Mỹ’. 

Bài học

          Rockefeller luôn giữ sự điềm tĩnh thiên phú, chưa bao giờ thể hiện sự buồn bã hoặc vui quá mức. Ông không bao giờ uống rượu và hút thuốc lá, luôn duy trì chế độ ăn uống điều độ và thường xuyên tập thể dục với môn Golf và tự tay trồng cây làm vườn. Ngay từ khi mới kinh doanh, Rockefeller đã quyết tâm “ít phô trương nhất ở mức có thể”. Ông có đọc lại một bài thơ:” Con cú già khôn ngoan sống trong cây sồi giá. Càng chứng kiến nhiều, nó càng ít nói. Càng ít nói, nó càng nghe nhiều. Tại sao chúng ta không giống như con cú già kìa?”. Rockefeller thường nhìn thẳng vào đối phương, một cái nhìn lạnh lùng nhưng không nói một lời nào cả.

        Bí quyết thành công là “làm tốt những điều bình thường theo cách không bình thường”. Ông luôn đề cao tính hiệu quả, đạt cao yếu tố chất lượng với tính cạnh tranh mà các đối thủ không thể so sánh được.

          Luôn tìm ra đường mới “Nếu muốn thành công bản phải đi trên những con đường mới chứ không phải là những lối mòn của những thành công vốn đã được chấp nhận”. “Đừng ngại bỏ cái tốt để đi tìm cái vĩ đại”.

          Tham vọng bá chủ, độc quyền ngành dầu mỏ Mỹ của Rockefeller. Chính vì có tham vọng lớn nên phải tìm ra những gì khiến bạn quan tâm và bạn có thể làm tốt; đạt toàn bộ tâm trí vào đó.

          Đề cáo tính tiết kiệm trong cuộc sống và trong công việc kinh doanh giảm thiểu tối đa chi phí để tăng sức cạnh tranh với các đối thủ.

         Rockefeller nói “Lãnh đạo tốt là người có khả năng hướng dẫn cho những người trung bình biết cách phân loại công việc của những người tài giỏi”. “Tôi thà kiếm được 1% nổ lực của 100 người khác hơn là 100% từ chính nổ lực cá nhân tôi”.

          Những đối thủ miêu tả Rockefeller là một doanh nhân khát máu với kỹ năng bậc thầy trong thủ đoạn nhưng ông cũng để lại lịch sử với dấu ấn là một doanh nhân làm từ thiện không biết mệt mỏi. Số tiền từ thiện của Ông dành cho các tổ chức từ thiện, tổ chức giáo dục, các tường đại học, nghiên cứu Y học, các giáo hội Tin Lành...số tiền từ thiện của ông hơn cả số tiền từ thiện của Vua Thép Andrew Carnegie.